2021 yil 10 yanvarda Qirg’izistonda muddatidan oldin Prezident saylovlari bo’lib o’tadi. Xuddi shu kuni respublikada boshqaruv shakli bo’yicha referendum ham o’tkaziladi. Qirg’iziston Respublikasi Prezidenti vazifasini bajaruvchi Talant Mamitov bir necha kun bu to’g’risidagi qonunni imzoladi.
Bundan tashqari, kelgusi yilning 1 iyunidan kechiktirmay VII chaqiriq Jo’qorg’i Kengesiga takroriy saylovlar o’tkazilishi kutilmoqda.
CABAR.asia media huquqshunosi Akmat Alagushev bilan birgalikda jurnalistlarning saylov jarayonlarini milliy qonunchilik nuqtai nazaridan qanday yoritishi kerakligi haqidagi barcha savollarga javob to’pladi.
Saylovni tayinlash to’g’risidagi qaror rasmiy e’lon qilinganidan keyin 20 kalendar kundan kechiktirmay, televideniya va radioeshittirishlarni tashkil etish tashkilotlari, davriy nashrlarning tahririyatlari, saylovoldi tashviqotida qatnashish istagini bildirgan Internet nashrlari egalari efir vaqti, bosma makon uchun to’lovning miqdori va boshqa shartlari to’g’risida ma’lumot e’lon qilishlari shart va ushbu ma’lumotlarni Markaziy saylov komissiyasiga (MSK) taqdim etishlari kerak.
Ehtimol, 2020 yil oktyabr oyida bo’lib o’tgan parlament saylovlarida akkreditatsiyadan o’tgan barcha ommaviy axborot vositalari saylovlarda ishtirok etishi mumkin.
Rasman boshlanishidan oldin saylovoldi tashviqotini olib borish mumkin emas.
Saylovga tayyorgarlikni, MSKning bu yo’nalishdagi ishlarini yoritib borish mumkin, shuningdek, nomzodlar to’g’risida umumiy ma’lumot berish mumkin. Biroq, kimningdir foydasiga yoki ziyoniga tashviqot qilmaslik kerak, ya’ni ba’zi nomzodlarga, partiyalarga ovoz berishga chaqirmaslik kerak, ularning saylanishi jamiyat uchun qanday natijalarni keltirib chiqarishi haqida o’z baholarini bermasligi kerak.
Bu muddat oxirgi nomzod qachon ro’yxatdan o’tishiga bog’liq.Qoidaga ko’ra, so’nggi nomzodni ro’yxatdan o’tkazish tugagandan so’ng, saylovoldi tashviqoti boshlanadi.
Va ovoz berish kunidan bir kun oldin tugaydi.
15-dekabr kuni Qirg’iziston Respublikasida Prezident saylovi bo’yicha saylovoldi tashviqoti boshlanadi.
Bu ommaviy axborot vositalari va shtablar o’rtasida ikki tomonlama kelishuv mavzusi.
Bu borada jurnalistlar uchun maxsus talablar yo’q.
Saylovga tayyorgarlik ko’rish va uni o’tkazish jarayonini yoritish uchun xorijiy ommaviy axborot vositalarining muxbirlari Markaziy saylov komissiyasi tomonidan arizaga binoan va Qirg’iziston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi tomonidan Respublikada xorijiy ommaviy axborot vositalarining muxbirlarini akkreditatsiya qilish to’g’risidagi nizomga muvofiq berilgan akkreditatsiya to’g’risidagi guvohnoma taqdim etilgandan so’ng akkreditatsiyadan o’tkaziladi.
Ommaviy axborot vositalari to’g’risidagi qonunda belgilangan har qanday ma’lumotlarni.
Qirg’iziston Respublikasi qonunchiligida bunday cheklovlar o’rnatilmagan. Har bir ommaviy axborot vositasi saylov uchastkasiga kerakli deb hisoblagan miqdordagi jurnalistni yuborish huquqiga ega.
Ovoz berishning maxfiyligini hisobga olgan holda saylov uchastkalarida foto va video materiallarni tayyorlash kerak. Ya’ni siz saylov qutilarini, byulletenlarni va boshqalarni su’ratga ola olmaysiz.
Koronavirus pandemiyasi bilan bog’liq cheklovlar ham mavjud.
Har qanday sotsiologik so’rovlar saylovchilarga yetkaziladigan odatdagi ma’lumotlarning bir qismidir. Ammo uni nashr etishda ommaviy axborot vositalari tadqiqotni qaysi tashkilot, qaysi vaqtda va qaysi mintaqada o’tkazilganligini, qanday usul va qanday xatolarga yo’l qo’yganligini ko’rsatishi kerak. Bundan tashqari, so’rovnoma buyurtmachisining nomi hammaga ma’lum bo’lishi kerak.
Ijtomoiy so’rovnomalarini ovoz berishdan oldin taqvimning so’nggi 5 kunida e’lon qilish mumkin emas.
Qirg’iziston Respublikasi Qonunbuzarliklar to’g’risidagi kodeksining 46-moddasida ommaviy axborot vositalari tomonidan nomzod yoki siyosiy partiyaning sha’ni, qadr-qimmati va ishchanlik obro’sini kamsitadigan ma’lumotlarni tarqatgani uchun saylovlar tayinlangan paytdan boshlab saylov natijalari rasmiy e’lon qilingan paytgacha javobgarlik ko’zda tutilgan.
Ushbu modda bo’yicha ishlar saylov komissiyalari tomonidan ko’rib chiqiladi. Ammo MSK qarorlari ustidan sud orqali shikoyat qilinishi mumkin.
Ha, MSK bunday qarorni Qirg’iziston Respublikasining har qanday fuqarosi yuborishi mumkin bo’lgan shikoyat asosida qabul qilishga haqlidir.
Ommaviy axborot vositalari tomonidan saylov paytida taqdim etiladigan ma’lumotlar uch turga bo’linadi: salbiy, ijobiy va neytral.
Odatda neytral ma’lumot ustida hech kim baxslashmaydi.
Ijobiy ma’lumotlarga e’tiroz bildirilish mumkin, agar saylovoldi tashviqoti paytida kimdir qonunbuzarliklarni qayd etsa.
Va, albatta, salbiy ma’lumotlar ko’pincha sud jarayoniga olib boradi.
Agar siz imlo xatosini topsangiz, iltimos, ushbu matnni tanlab va Ctrl + Enter tugmalarini bosib bizga xabar bering.
